Showing posts with label Scholarship Application. Show all posts
Showing posts with label Scholarship Application. Show all posts

[Học bổng] How to win a PhD scholarship? Starting with your sense of purpose

Running away than facing the fear...


I must admit that I am a quite lucky guy when it comes to scholarships. I won the first scholarship I applied for. It was the 2011 me, a guy with a Bachelor degree ranked Credit, having just two and a half year of work experience, and an English level close to zero. I never thought that that day would come. Having a scholarship, going abroad for the first time, reaching a new skyline, imagine…
wordcloud_scholarship.jpg
However, Ph.D. scholarships were a completely different story. After coming back from Australia in 2014, I continuously searched for a Ph.D. scholarship. But contrary to the first time, I only failed and failed. And failed from the very first rounds. Supervisors refused. Admission application failed. The failures from many attempts let me down. I even thought about quitting my dream.
But my destiny had another idea. Somehow, I met with relevant people who could give me useful advices. One of those was an English teacher, Mr. Vu Ho, who taught me logical thinking and a strategic approach to scholarship application. And this knowledge just illuminated my mind. I knew that I would need to prepare for my Ph.D. scholarship applications with a clear purpose and strategy in mind. I began to work seriously, starting with what I want to do.

You need to wait a bit longer...

Nonetheless, the 2016 scholarship season started off with some great disappointment. I was refused at the first round of the Endeavor Scholarships and Fellowships of the Australian Government, stopped at the third round of the New Zealand Development Scholarship, at the final rounds of Auckland University’s and Western Sydney University’s international postgraduate research scholarships. By mid-November 2016, I did not believe I could win scholarships anymore.
Then came a good news at the most unexpected time. When I tried to get a nap after a hardworking morning session somewhere in Tra Vinh province of Vietnam, my phone tinged. An email came. I won a Ph.D. scholarship from Flinders University in South Australia. The scholarship just made my day and kept lighting up my mood days after. But not just that. Two weeks later, I received another email from Unversity of Canberra granting me another scholarship. Then arrived the offers from Monash University and Latrobe University, wrapping up a 30 day period from mid-November to mid-December on a high note. Four scholarship offers were unbelievable achievements for me. Even right now when I am writing this post, I cannot believe that I did it. But they are true for some reasons. Sharing those reasons with you is the purpose of this series on “How to win a Ph.D. scholarship”.

Sense of purpose is the key

I will show you that even with an average student like me, you can get as far as you want with a right passion, a good strategy and a set of effective tactics.
Everything starts with a sense of purpose.
Have you ever asked yourself what on earth you are living for? What are the reasons for you to come into being in this life? What truly drives you ahead and what makes you most passionate about? Those questions seem a bit too abstract and above all, dull, don’t they?
But, they remind you of one thing: be serious with yourself and with everything you do!!!
If you cannot figure out what your purpose in life is, then how can you start your journey right? Sense of purpose is what you perceive as your ambition, passion, or life mission. It is what you want to do or become or contribute to in future. It is what kicks your ass every time you feel disheartened and want to lie down. To rephrase a famous quote by Kailash Satyarthi:
If not YOU who define your dream, then WHO?; If not do it NOW, then WHEN?
It is a sense of responsibility for your life: you are the ONE that constructs your own LIFE.

Why should you have a strong sense of purpose when applying for scholarship?

Scholarships are just a small step when compared to your life. You do not live for scholarships. You live for your life. Then scholarships must be something contributing to shaping your life. You step on scholarships to reach life goals. Scholarship committees will ask themselves: Is this scholarship really important to realising this student’s goal/mission/passion? Is this student’s life goal or mission or passion worth for us to grant him or her a scholarship? Is he or she unique? You need not just to convince scholarship committees that you are a worthy candidate, but also to make them believe in the significance or social impact of fulfilling your goals. To do so, you must have a strong sense of purpose. If you are not clear about what you are going to do and to contribute, then how can you persuade others?
Below are some of the questions you should ask yourself when it comes to clarifying your sense of purpose:
  • What is your life purpose? What motivates you the most? Is doing research the life you want to devote?
  • What are your goals in the next 5 or 10 years?
  • What are your goals after your Ph.D. completion? What would the Ph.D. scholarship you obtain change your life?
  • How can you reach those life goals in short-term, mid-term, and long-term?

Now, be honest with yourself!

After thinking about those questions, do you really want to do Ph.D.? If you want to get rich, Ph.D. might not be as a good option as starting up a business, investing in bitcoin or stock, or occupying a potition in the Vietnamese government system. If you want to get just a Ph.D. degree, buying it costs less. The Ph.D. journey in 3-4 years is truly a big investment in terms of effort, time, health, and even lifespan. This race could lead to draining your eyes, brain, and stomach, giving up your hobbies, limiting your time with family and friends, facing the risk of losing your lover, or even deteriorating your chance of meeting Ms/Mr. Right in the marriage market, to name a few. It costs a lot but has no certain guarantee of the future.
Now, do you still want to do Ph.D.? Is it still worth investing? You don’t want to do it for fun then thinking about doing something else after completion.
To be honest, I never thought about those questions before starting the 2016 scholarship season. Did I want to study Ph.D.? Not really clear. Looking back at that time I was more like a person who tried very hard to run away from an exhausted life: facing traffic jams every fucking morning, getting suffocated by increasing air pollution, fearing unsafe food, getting depressed by ‘marrigage’ questions, and feeling discouraged by prevalent social problems. Getting a scholarship to go aboard was a running away rather than facing the fear of reality. Life seemed vague to me.
But those feelings got me nowhere. Only failures. I did not have any clear ideas for scholarship essays which were full of questions concerning my sense of purpose. People say sometimes a godsend knocks your door; but to make that happen, you need to build a door first.
And I had to be serious at building a house having a door. So, will you?
20171213_152902.jpg
With my two beloved supervisors at a small confirmation celebration 

[Học bổng] - Kỳ 8: Hỏi nhanh đáp gọn - Kinh nghiệm Úc và New Zealand


Vừa qua, mình nhận được một số câu hỏi của các bạn liên quan đến apply học bổng PhD. Dưới đây là tổng hợp một số câu hỏi về điều kiện ứng tuyển. Hy vọng sẽ hữu ích cho các bạn đang quan tâm.

Thesis

1. Em vừa mới học thạc sĩ và chưa có ý định học PhD, em có nên làm thesis không?


Rất nên. Một là vừa học được từ việc làm một dự án nhỏ. Hai là có thesis thì dễ xin học bổng PhD.

2. Thesis chiếm bao nhiêu phần trăm của chương trình thạc sĩ thì đủ?

Tùy thuộc từng trường/khoa yêu cầu. Đối với khóa thạc sĩ 2 năm, một minor thesis thường chỉ cần làm trong một học kỳ (khoảng 4,5 tín chỉ). Major thesis làm trong hai học kỳ với tổng số khoảng 9 tín chỉ. Một số trường yêu cầu thesis hoặc hợp phần nghiên cứu cần ít nhất 25% tổng số tín chỉ. Mình nghĩ đây là mức minimum. Tỉ lệ cao hơn thì càng tốt, tuy nhiên cần chú ý vì rủi ro nếu điểm thesis thấp có thể kéo điểm cả khóa xuống.

3. Điểm thesis của em không đạt loại giỏi thì có được không?

Rất khó. Yêu cầu của các học bổng hầu hết là phải có thesis đạt loại giỏi (Distinction, hay có nơi gọi là Honour Class 2A) trở lên. Nếu đạt High Distinction thì càng tốt.

Điểm GPA

4. Điểm GPA của em ở thạc sĩ không đạt được loại giỏi thì có ứng tuyển được không?

Không được hoặc rất khó. Vì một trong tiêu chí hàng đầu của hầu hết các học bổng PhD là GPA của thạc sĩ phải đạt ít nhất là hạng Giỏi (Distinction).

5. Nếu GPA của em ở Đại học chỉ được khá (Credit) thì em có cơ hội apply học bổng PhD không?

Nếu đó là bằng Honour, thì rất khó vì họ cũng yêu cầu điểm GPA của Honour từ hạng Giỏi trở lên (Distinction). Được, nếu bạn có bằng Thạc sỹ và điểm GPA đạt loại Giỏi.

6. Làm cách nào để apply thành công với điểm GPA chỉ đạt hạng Khá hoặc thấp hơn?

Rất khó để apply. Tuy nhiên, KHÔNG CÓ GÌ LÀ KHÔNG THỂ nếu bạn thỏa mãn các điều kiện như sau:
- Có sự đỡ đầu của giáo sư – người đứng đầu dự án và là người xin được fund cho dự án đó, ủng hộ, giới thiệu hoặc trực tiếp tuyển cho lab của mình.
- Có thư giới thiệu mạnh của giáo sư đầu ngành/người có uy tín cao.
- Quan trọng nhất, bản thân mình phải bù đắp lại bằng:
o (i) điểm GPA thấp bằng luận văn phải đạt hạng Giỏi, thậm chí xuất sắc
o (ii) có nhiều xuất bản phẩm trên tạp chí xếp hạng cao (ví dụ rank Q1, hoặc tạp chí có impact factor đầu ngành)
o (iii) có kinh nghiệm dự án nghiên cứu, xin fund.

Bằng cấp


7. Em chưa có bằng thạc sĩ thì có apply được học bổng Tiến sĩ không?

Được, với điều kiện phải có bằng Honour hoặc tương đương với bằng Honour, được hệ thống giáo dục Úc/New Zealand công nhận.

8. Em muốn apply PhD mà bằng thạc sĩ của em là Master by coursework thì có được không?

Được, với điều kiện phải có hợp phần thesis. Xem phần thesis.

9. Khi xét tuyển hồ sơ PhD, họ sẽ yêu cầu nộp bằng và bảng điểm đại học hay thạc sĩ?

Cả hai.

10. Bằng và bảng điểm Đại học hay Thạc sĩ sẽ được coi trọng hơn trong apply học bổng PhD?

Họ sẽ coi trọng bằng Thạc sĩ hơn.

11. Nên học Master by Coursework hay Master by Research?

Một, nếu bạn không học Bachelor ở nước ngoài, thì nên học Coursework có hợp phần thesis. Vì học như vậy cho phép bạn học nhiều môn lựa chọn, thu được nhiều kiến thức hơn.
Hai, nếu bạn đã học Bachelor ở nước ngoài mà bằng này không tương đương Honour, thì có thể Master by Research phù hợp. Vì nó tập trung 2 năm chỉ làm một dự án nghiên cứu, giúp bạn tăng trình nghiên cứu và có tiềm năng xuất bản phẩm, tăng cơ hội vào PhD.

* Chú ý: ở đây mình dịch hệ thống điểm Úc như sau (các bạn có thể dịch khác):
Đối với các trường sau: Adelaide, Flinders, QUT, UNSW,[12]
Sydney, hệ điểm là:
- 85 - 100: High Distinction (xuất sắc)
- 75-84: Distinction (giỏi)
- 65-74: Credit (khá)
- 50-64: Pass (trung bình)
- Below 50: Fail (trượt)
Đối với các trường như ANU, Monash,
RMIT, Melbourne thì hệ điểm tính như sau:
- 80 or more: HD or First Class Honours (H1) (trường Melbourne): Xuất sắc
- 70 – 79, Distinction or Second Class Honours 2A (H2A): Giỏi
- 60 - 69, Credit hoặc 65-69 (Melbourne) Third Class Honours 2B (H2B): Khá
- 50 – 59, pass hoặc đối với Melbourne từ 50-64 là Pass: Trung bình


***

Mời các bạn đón đọc chuỗi bài về kinh nghiệm ứng tuyển học bổng: 

Kỳ 1 - Tính mục đích 

Kỳ 1.1 -  Sense of purpose (English Version) 

Kỳ 2 - Thành phần cơ bản của học bổng PhD

Kỳ 3 - Chuẩn bị giấy tờ, tài liệu 

Kỳ 4 - Xin thư giới thiệu 

Kỳ 5 - Viết đề cương nghiên cứu 

Kỳ 6 - Chọn và liên lạc giáo sư hướng dẫn

Kỳ 7 -  Các lỗi logic cơ bản khi ứng tuyển học bổng

Kỳ 8 - Hỏi - Đáp kinh nghiệm đầu vào 

[Học bổng] - Kỳ 7: Các lỗi logic cơ bản khi ứng tuyển học bổng

Tư duy logic là gì? 

Mình chưa từng nghĩ mình sẽ đi làm mentor cho các bạn đi ứng tuyển học bổng. Nhưng sau bài chia sẻ kinh nghiệm của bản thân về apply học bổng năm 2017, nhiều bạn nhờ mình tư vấn hoặc duyệt hồ sơ. Rồi dần xem việc mentor là một công việc nghiêm túc. Quá trình tiếp xúc với các bạn mentees ở cả bậc thạc sỹ và tiến sỹ hai năm qua cho phép mình tích lũy được chút kinh nghiệm trong nhìn nhận các yếu điểm dẫn tới sự thất bại của một hồ sơ. Một trong những điểm yếu thường xuyên xuất hiện nhất, và theo mình là trở ngại lớn nhất của một hồ sơ xin học bổng, đó chính là thiếu tư duy logic. Rất tiếc các bài viết chia sẻ kinh nghiệm hay hướng dẫn xin học bổng hiện nay lại rất ít đề cập đến tầm quan trọng của tư duy logic.

Tư duy logic (logical thinking) được hiểu là ‘là một cách sắp xếp và sử dụng thông tin. Các vấn đề hoặc tình huống liên quan đến tư duy logic đòi hỏi tư duy cấu trúc (structure), nắm rõ các mối quan hệ giữa các sự kiện (facts), và khả năng tạo ra các liên kết (chains) trong lập luận để tạo ra ý nghĩa’ (Karl Albrecht 1984: 3). Tác giả này gọi tư duy logic đơn giản hơn là khả năng suy nghĩ có trật tự (sequential thought). Tức là khả năng tư duy từng bước rõ ràng, mạch lạc. Cứ tưởng tượng bạn có một một đống hỗn độn đầy ắp dữ kiện, tư duy logic là chìa khóa cho phép bạn nhìn thấu quy luật kết nối bên dưới bề mặt, và sắp xếp chúng trong một trật tự ngăn nắp, phản ánh một hình hài nhất định.
Tư duy logic có vai trò nền tảng đối với tất cả các bước và các nhiệm vụ trong việc ứng tuyển học bổng, bắt đầu từ việc tập hợp hồ sơ, xây dựng các thành phần của hồ sơ như viết SOP (statement of purpose), chuẩn bị LOR (letter of recommendation), làm các bài luận (essays), viết đề cương nghiên cứu (research proposal), cho tới việc nộp hồ sơ, và chuẩn bị phỏng vấn. Có nghĩa là, bạn không chỉ cần thể hiện tư duy logic ở việc viết, mà còn trong phỏng vấn, và ở cả việc thực hiện các tác vụ mang tính văn phòng (sắp xếp, tập hợp file, hay format văn bản).
Bài viết này tương đối cơ bản, dành cho các bạn ứng tuyển học bổng cả bậc thạc sỹ và tiến sĩ. Dĩ nhiên, các bạn ứng tuyển các học bổng ngắn hạn khác cũng có thể tìm thấy đôi điều có ích.

Các lỗi logic cơ bản thường mắc phải

Sau đây, mình tổng kết thành 7 lỗi logic cơ bản khiến hồ sơ của bạn dễ thất bại.

1. Không tuân theo trật tự đã cho

Cứ tưởng tượng, bạn vào nhà hàng và gọi điểm tâm và món chính, nhà hàng mang ra món chính rồi sau đó mới điểm tâm. Đó là một lỗi logic sơ đẳng.
Công việc ứng tuyển học bổng cũng vậy. Luôn đầy những nhiệm vụ cần phải sắp xếp tác vụ và mọi thứ theo một trật tự logic đã cho – tức theo yêu cầu của học bổng. Lấy ví dụ một công việc nhẹ nhàng nhất là tập hợp các bản mềm cho một bộ hồ sơ. Với việc hiện nay các hồ sơ chủ yếu nộp online, các thành phần của hồ sơ đều có thể nộp dưới dạng bản mềm (file điện tử). Nếu yêu cầu của học bổng là gửi hồ sơ của bạn tới địa chỉ email của hội đồng học bổng thì việc bạn sắp xếp các files này trong thư gửi lại là rất quan trọng. Không cẩn thận, bạn có thể bị loại ngay từ vòng ngày.
Ví dụ: Một học bổng PhD yêu cầu bạn phải nộp một hồ sơ gồm các thành phần sau: certificates and academic transcripts, certified proof of citizenship status, proof of residency status, evidence of English language proficiency, contact details for two Academic Referees, research case, research proposal, and list of research output.
Khi nộp lại bạn được yêu cầu gửi một tập (folder) tài liệu gồm các thành phần trên. Nhiều bạn không chú ý đến việc đơn giản này và gửi lại một folder để các file lẫn lộn. Máy tính sẽ tự động sắp xếp các file theo bảng chữ cái. Và như thế người nhận sẽ không nhìn thấy được một trật tự các file như họ yêu cầu. Điều này khiến họ rất mất thời gian để check xem liệu bạn có bị thiếu file nào không. Và nếu họ bỏ qua gửi lên hội đồng cao hơn, bạn có thể bị chấm thất bại.
Do đó, trong một folder, bạn cần biết sắp xếp nó thành thứ tự như học bổng đưa ra. Chẳng hạn, cách đánh số đơn giản giúp bạn duy trì trật tự file theo đúng yêu cầu học bổng:
1_Certificates and academic transcripts
2_Proof of citizenship status
3_Proof of residency status
4_Evidence of English language proficiency
5_Referees contact details_Mr A & Ms B
6_Research Case
7_Research Proposal
8_Research Output
Với cách sắp xếp có đánh số, các bạn có thể zip toàn bộ files trong hồ sơ và gửi đi. Khi gửi đi, người nhận sẽ nhận được bộ hồ sơ mà các files được sắp xếp theo đúng trật tự họ yêu cầu.
Bên cạnh việc rất đơn giản như sắp xếp file điện tử, lỗi không tuân theo trật tự định sẵn còn diễn ra ở nhiều hạng mục khác của học bổng chẳng hạn như việc làm bài luận. Đề bài cho sẵn những ý nào, theo trật tự gì là tương đối rõ, thì việc bạn viết bài luận để làm rõ những điểm đó cần theo trật tự đưa ra. Vấn đề này mình sẽ bàn sâu thêm ở một bài khác.

2. Sắp xếp không theo trình tự thời gian

Trình tự thời gian nói về việc sắp xếp sao cho cái nào sinh ra trước thì bỏ trước, cái nào sinh ra sau thì bỏ sau, hoặc ngược lại.
Chẳng hạn, chúng ta xem xét ví dụ sau. Một bạn ứng tuyển bậc PhD viết các nhiệm vụ đã thực hiện cho một vị trí gọi là ‘Facilities Assistant’ trong CV. Lúc đầu bạn ấy viết thế này:
 (01) Supervision of the CPA Centre including room set-up and event coordination.
 (02) Maintaining Audio-Visual equipment during events and meetings and acting as a trouble-shooter.
 (03) Meeting and greeting attendees during events.
 (04) Acting as a First-Aid and Fire Warden to ensure all OH&S and emergency procedures are followed.
Để thấy vấn đề về logic ở đây, bạn cần phải tìm ra cơ sở chung của các nhiệm vụ trên. Nếu các bạn chú ý, có thể thấy xuyên suốt các nhiệm vụ của bạn ý việc liên quan đến tổ chức sự kiện – events (ngoại trừ ý số 04). Một event thường có 3 giai đoạn chính – chuẩn bị, quản lý lúc event diễn ra, và quản lý sau event. Vậy 4 ý này có vấn đề gì?
- Ý 01 liên quan đến giai đoạn chuẩn bị (phòng ốc) cho event (1.1), nhưng lại bao gồm cả điều phối event (1.2)
- Ý 02 liên quan đến các vấn đề điều phối event gồm các vấn đề bảo quản và xử lý sự cố về equipment.
- Ý 03 liên quan đến khởi đầu event – đón tiếp khách mời.
- Ý 04 liên quan đến một nhiệm vụ khác không phải event.
Như vậy, bạn ấy đang vi phạm logic thời gian. Ý một về giai đoạn chuẩn bị ở đầu là đúng. Ý hai nói về điều phối event – tức giai đoạn giữa. Còn ý ba là thuộc giai đoạn khi event mới bắt đầu diễn ra, đáng lẽ cần được đặt trước ý hai thì lại để sau. Vậy, theo đúng trình tự thời gian ta có:
 (01=I) Prepared for events including room set-up
 (03=II) Coordinated events including greeting and meeting attendees.
 (02=III) Maintained Audio-Visual equipment during events and meetings.
 (04=IV) Acted as a First-Aid and Fire Warden to ensure all WHS and emergency procedures are followed.
Có một vài thành phần học bổng, chẳng hạn như khi bạn liệt kê các bằng cấp hoặc dự án đã làm trong CV, thì thông thường người ta liệt kê các bằng cấp hoặc các dự án mới đạt được trước, rồi đi lùi về các mốc thời gian cũ hơn.

3. Không đồng chất

Khi chúng ta trình bày các dữ kiện, nhóm vấn đề, chúng ta cần chú ý đến việc làm sao tạo ra sự đồng nhất giữa các thành phần ngang hàng. Một trong những lỗi logic phổ biến là cách sử dụng ngôn ngữ không thống nhất (inconsistent).
Trong ví dụ ở mục 2, có thể thấy, item 01 khác biệt với các items còn lại vì bạn ấy sử dụng danh từ (supervision) để mô tả nhiệm vụ, trong khi các items còn lại bắt đầu bằng danh động từ (V-ing). Vấn đề không phải cách dùng nào là sai, mà là dùng không thống nhất. Lỗi này tuy nhỏ, nhưng lại khá phổ biến và có thể đập ngay vào mắt người đọc.
Các lỗi tương tự như sử dụng lẫn lộn giữa Anh Mỹ và Anh Anh, hay lúc thì bôi đậm lúc thì in nghiêng, lúc đặt heading lúc không, v.v., nếu không phải phục vụ mục đích ‘highlight’ nào đó, thì hầu như đều tạo ra ấn tượng của không thống nhất và có thể ảnh hưởng đến chất lượng của hồ sơ của bạn. Để sửa lỗi này thì các bạn cần chọn quá trình chỉnh sửa nhiều lần và nhờ người khác đọc hộ (proofread) để phát hiện lỗi.

4. Sắp xếp không ngang hàng

Khá gần với đến việc không đồng chất là việc sắp xếp không ngang hàng do xác định sai quan hệ tập hợp. Chẳng hạn, một bạn ứng tuyển thạc sĩ liệt kê các kỹ năng của bạn ấy như sau:
 Leadership
 Interpersonal
 Teamwork
 Critical thinking
 Intemediate use of Epidata
 Proficient use of MS Office (Word, PowerPoint, Visio, Excel)
Ngoài vấn đề về tính thống nhất (lúc thì có đánh giá về trình độ sử dụng – intermediate use, proficient use, lúc thì không), thì bạn này còn gặp phải vấn đề xác định sai quan hệ logic. Đáng lẽ A là tập con của B thì lại đặt A ngang hàng với B. Interpersonal skills (các kỹ năng liên cá nhân) là một tập hợp gồm nhiều các kỹ năng mềm gồm cả lãnh đạo và làm việc nhóm. Như vậy, chúng ta không thể đặt ngang hàng một tập hợp mẹ (interpersonal skill) với tập con (leadership and teamwork) được.
Bên cạnh đó, chúng ta cũng thấy được hai ý cuối nói về dạng kỹ năng khác, không nằm trong interpersonal skills. Đó là các kỹ năng kỹ thuật/chuyên môn (technical skills). Do đó, điều cần thiết là phải phân biệt được các items thuộc nhóm nào, các nhóm này có quan hệ logic gì với nhau, và sau đó xếp đặt chúng vào một trật tự logic.

5. Tự giả định ngầm rằng A bằng/là B

Lỗi logic này liên quan đến việc bạn tự giả định ngầm rằng cái này bằng cái kia. Lấy ví dụ trong chương trình học bổng Chevening, khi chuẩn bị cho phỏng vấn có câu hỏi thế này: Tại sao bạn lại chọn học bổng Chevening (A)?
Một bạn trả lời: (i) Vì chính phủ Anh (B) có hợp tác với chính phủ Việt Nam trong lĩnh vực XYZ nên việc học của tôi sẽ giúp tăng cường hợp tác đó; (ii) Vì các đại học Anh (C) là những đại học hàng đầu thế giới. Trong cả hai câu trả lời này, chúng ta thấy đều không hợp logic vì bạn này đã thực hiện một giả định ngầm:
• Học bổng Chevening (A) = Chính phủ Anh quốc (B)
• Học bổng Chevening (A) = Đại học Anh quốc (C)
Mặc dù học bổng Chevening có liên quan mật thiết đến chính phủ Anh quốc và đại học ở Anh quốc, nhưng các thực thể này hoàn toàn độc lập và khác nhau (A#B#C). Học bổng Chevening chỉ là một trong những chương trình/hoạt động của Chính phủ Anh quốc, và học bổng này chỉ là một trong những con đường đến đến đại học Anh quốc. Việc bạn này trả lời lý do chọn học bổng Chevening bằng cách sử dụng hai thực thể B và C là sai về logic.

6. Thiếu logic hệ thống

Nếu xem toàn bộ hồ sơ xin học bổng của bạn là một tổng thể (hệ thống) thì mỗi thành phần từ thư giới thiệu, SOP, bài luận, CV, bảng điểm và bằng cấp, các giấy chứng nhận, kinh nghiệm làm việc, hay xuất bản phẩm là một bộ phận. Các bộ phận cần kết dính với nhau một cách biện chứng, nhịp nhàng, sao cho người đọc không thấy mâu thuẫn, khó hiểu.
Tuy điều này quan trọng như vậy, nhưng nhiều bạn lại xây dựng hồ sơ một cách thiếu nhất quán và khập khiễng. Một số lỗi sau có thể tìm thấy:
- TÊN của cùng một đề tài, dự án, hoạt động để mỗi nơi một kiểu, đặc biệt là khác biệt giữa LOR, CV, cover letter;
- SOP nói bạn có kinh nghiệm liên quan đến nghiên cứu vấn đề A, nhưng trong mục kinh nghiệm nghiên cứu của CV lại không đề cập đến;
- SOP nêu lên CHUYỂN ĐỔI ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU của bạn, nhưng các tài liệu khác đặc biệt là CV không thể hiện được bước chuyển này qua các sự kiện;
- Kể về cùng một sự kiện để làm ví dụ, bài luận nói một kiểu, phỏng vấn lại nói kiểu khác;
- v.v.

7. Cách tiếp cận logic không phù hợp

Về cơ bản, để biện hộ cho lý lẽ mình đưa ra (claim), bạn có thể sử dụng hai loại logic lập luận. Một là logic diễn dịch (deductive reasoning) và hai là logic quy nạp (inductive reasoning). Logic diễn dịch là logic đi từ các nguyên lý chung tới các trường hợp cụ thể nào đó. Ví dụ:
- (1) Nhìn chung, A là một người tốt bụng. Vì:
- (2) Lúc đi trên đường, A thường giúp người già đi sang đường
- (3) A thường làm từ thiện để giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn.
Ở đây, ý 1 là ý chung và nó được minh chứng ra ở ý 2 và ý 3 – là các ví dụ làm sáng rõ cho ý 1.
Logic quy nạp thì ngược lại, đi từ các trường hợp cụ thể tới một kết luận chung về các trường hợp đó.
- (1) A thường làm từ thiện để giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn
- (2) Lúc đi trên đường, A thường giúp người già đi sang đường
- (3) Suy ra, A là một người tốt bụng.
Sau này khi các bạn viết luận hay viết văn academic, thì bạn có thể sử dụng logic nào cũng được, miễn là các ý phải mạch lạc và chặt chẽ. Tuy nhiên, trong bối cảnh ứng tuyển học bổng, mình thường khuyên các bạn nên dùng logic diễn dịch. Vì logic này đi thẳng vào vấn đề nhanh hơn, giúp người chấm học bổng nhanh chóng nắm bắt được ý bạn muốn nói là gì (claim). Trong khi đó, logic quy nạp có thể khiến bạn đi mãi đi mãi mà chưa thấy kết luận ở đâu. Điều này càng trở nên bức thiết khi bạn trả lời phỏng vấn. Nếu bạn nói không rõ các ý và không rõ các trạng từ chỉ báo ý và từ nối chỉ báo chuyển ý thì càng làm người nghe khó nhận biết bạn đang ở đâu và vì sao bạn lại đến được kết luận như vậy.

***
Chốt lại, mặc dù mỗi người chúng ta, với nền tảng văn hóa xã hội khác nhau, có lối tư duy logic riêng, nhưng nhìn chung, chúng ta đều chia sẻ những mẫu số chung trong việc suy nghĩ và nắm bắt tri thức. Có nghĩa là các thành viên trong hội đồng xét duyệt học bổng có những điểm chung trong việc nắm bắt thông tin với chúng ta. Do đó, sử dụng tư duy logic mạch lạc để trình bày và truyền đạt ý tưởng tới họ là cách an toàn, chắc chắn nhất để họ hiểu đúng ý mình và đánh giá đúng (chưa nói đến việc đánh giá cao) phẩm chất của mình.
Và CÁI HAY CỦA TƯ DUY LOGIC LÀ BẠN KHÔNG CẦN PHẢI CÓ THIÊN PHÚ, MÀ HOÀN TOÀN CÓ THỂ ĐẠT ĐƯỢC THÔNG QUA KIÊN TRÌ LUYỆN TẬP. Nếu chú tâm đến logic và thực hành logic kể cả trong các tình huống hàng ngày chẳng hạn như đi phơi quần áo thì phơi quần với quần, áo với áo, thì bạn dần dần sẽ có một thói quen phản xạ logic đối với các vấn đề/tình huống phát sinh. Điều này sẽ giúp bạn trở thành một ứng cử viên sáng giá hơn cho học bổng mà bạn lựa chọn. Hy vọng rằng bài viết này đã giúp bạn một phần nào đó trên con đường chinh phục ước mơ của mình. Nếu các bạn đi qua có thể góp ý dưới đây để cải thiện bài viết thì càng đáng quý.

***

Mời các bạn đón đọc chuỗi bài về kinh nghiệm ứng tuyển học bổng: 

Kỳ 1 - Tính mục đích 

Kỳ 1.1 -  Sense of purpose (English Version) 

Kỳ 2 - Thành phần cơ bản của học bổng PhD

Kỳ 3 - Chuẩn bị giấy tờ, tài liệu 

Kỳ 4 - Xin thư giới thiệu 

Kỳ 5 - Viết đề cương nghiên cứu 

Kỳ 6 - Chọn và liên lạc giáo sư hướng dẫn

Kỳ 7 -  Các lỗi logic cơ bản khi ứng tuyển học bổng

Kỳ 8 - Hỏi - Đáp kinh nghiệm đầu vào 

[Học bổng] - Kỳ 6: Chọn và liên lạc với giáo sư hướng dẫn


Nào, nhìn lại vì sao nó quan trọng

Liên lạc và lựa chọn giáo viên hướng dẫn đóng vai trò nền tảng khi xin học bổng bậc PhD. Nào chúng ta cùng review lại các bước trong quá trình ứng tuyển học bổng PhD (có một số bước sẽ cần lặp lại, hoặc thực hiện trước sau tùy vào học bổng và thói quen từng bạn:
• Xác định mục đích (sense of purpose)
• Xác định học bổng (scholarship identification)
• Xác định đề tài và viết đề xuất nghiên cứu (research proposal)
• Chuẩn bị CV
• Xin thư giới thiệu (letter of recommendations)
• Tìm, liên lạc với giáo sư hướng dẫn (supervisors)
• Chuẩn bị và nộp hồ sơ nhập học (admission application)
• Chuẩn bị và nộp hồ sơ học bổng (scholarship application)
Bước liên lạc và xin giáo sư hướng dẫn chấp thuận được xem như một bước bắt buộc trước khi xin admission và scholarship. Hầu như bất cứ hồ sơ admission và scholarship nào đều yêu cầu bạn phải cung cấp bằng chứng về việc ĐÃ liên lạc và ĐƯỢC sự chấp thuận sẽ nhận hướng dẫn của giáo sưthuộc trường/khoa mình đang xin. Được biết, có nhiều đại học/khoa, nơi các giáo sư là những người kéo dự án về, đứng quản lý các dự án, thì tiếng nói của họ còn quan trọng hơn nữa đối với việc quyết định của hội đồng học bổng của đại học/khoa.
Tiếp cận với giáo sư hướng dẫn cần văn minh và có chiến thuật đúng
Có một số chiến thuật để tiếp cận với giáo sư hướng dẫn.
Trước hết, duy trì mối quan hệ
Cũng như đối với xin thư giới thiệu, xin giáo sư hướng dẫn nhiều khi gói gọn ở việc duy trì và xây dựng mối quan hệ đã có. Chẳng hạn, khi bạn đã làm với giáo sư ở bậc đại học, hay thạc sĩ, mà định hướng của giáo sư và của bạn khá tương đồng, có thể tiếp tục phát triển lên ở bậc Tiến sĩ. Do đó, luôn chú ý gây dựng mối quan hệ từ khi bạn còn học đại học và thạc sĩ (chẳng hạn xin làm trợ lý nghiên cứu, giảng dạy, xin tham gia hỗ trợ dự án, xin xuất bản cùng) sẽ là bước đầu tư không chỉ hiện tại mà còn cho tương lai. Sau đó, kể cả khi không còn học nữa, bạn cũng nên duy trì mối quan hệ với giáo sư, vì biết đâu một ngày đẹp giời, bạn đã trút được hoặc bị oằn bởi gánh lo cơm áo gạo tiền, lại có chí hướng/mong muốn chạy trốn để vào PhD?
Hai là, tìm kiếm từ rộng đến hẹp
Bắt đầu từ chọn trường, nên mình chọn các trường đại học phù hợp với định hướng nghiên cứu và sự sẵn có của học bổng (dĩ nhiên). Trong các trường đó, mình tìm về các khoa liên quan đến chủ đề nghiên cứu mình quan tâm, ví dụ mình quan tâm đến thảm họa tự nhiên từ góc độ xã hội học thì sẽ tìm khoa nhân học, xã hội học, nghiên cứu phát triển, v.v. Trong các khoa đó có các hồ sơ (profiles) của các giáo sư. Mình tìm tới từng profile, đọc, tham khảo một số các nghiên cứu của họ, tìm chỉ số trích dẫn của họ (chẳng hạn qua Google Scholar, Researchgate.net), suy nghĩ xem có liên hệ nào giữa họ và đề tài của mình hay không (cố tìm ra!). Sau đó, chọn “nạn nhân” để đầu tư thời gian (Đùa nhé!). Nói đầu tư thời gian là nói đến quá trình tìm cách liên lạc, thể hiện ý nguyện “bái sư” và xin “nhập môn” dưới trướng của vị giáo sư.
Ba, mỗi thời điểm một người
Lưu ý là mỗi khoa, mỗi thời điểm chỉ nên lựa chọn một giáo sư để liên lạc thôi vì họ có thể trao đổi với nhau. Mình gửi nhiều người họ cũng có thể biết qua trao đổi với nhau (đừng tưởng giáo sư họ không chat chit, buôn dưa lê dưa hấu nhé), và như thế không hay. Mình có nhớ lại, ngày đầu đến gặp hai giáo hướng dẫn, thầy cô còn bảo nhớ lại hồi đó đi ăn trưa bảo hồ sơ của thằng này (ý là mình) có khả năng đậu cao. Đấy, bàn cả lúc ăn trưa cơ mà!
Bốn, biết mình biết ta
Mình không có ngần ngại gì khi xác nhận rằng bản thân chỉ ở mức trung bình thôi, không phải xuất sắc cao thủ gì. Ham muốn học tập cống hiến cũng ở mức độ trung bình thôi (Vì thế các bạn xuất sắc thì không nên tham khảo cách tiếp cận của mình nhé). Cho nên, ngay từ ban đầu mình chỉ chọn các trường rank thấp và trung bình thôi (theo QS World University Rankings chẳng hạn). Mình nghĩ, người ta cho mình mấy trăm nghìn đô học trong mấy năm, trường nào cho cũng đi. Xác định trình độ của mình ở nào nào là một sự trung thực với bản thân, biết mình đang ở đâu, và có lẽ khá quan trọng đối với kết quả được học bổng hay không. Tư tưởng này cũng nhuần nhuyễn khi chọn giáo sư hướng dẫn. Thể hiện ở chỗ mình không chọn người có thâm niên quá cao, vì họ có thể không có nhiều thời gian để trả lời thư của mình – một ứng viên không có gì nổi bật. Và họ thực tế cũng không có nhiều thời gian để hướng dẫn cho mình sau này (sau này sang bên Monash học mình mới biết, nhiều trường hợp giáo sư thâm niên rất ít khi gặp và trao đổi với sinh viên, làm sinh viên toàn tự bơi. Về lâu dài thì rất khổ!). Hơn nữa, giáo sư rank cao cũng sẽ chọn các sinh viên xuất sắc (outstanding), mình nên biết lượng sức mình mà lựa chọn người cho phù hợp. Mình thường chọn các associate professor hoặc các senior lecturer hoặc những người có citation thấp hơn một chút. Kết quả phản hồi rất tốt.
Năm, liên lạc email
Cần phải nói, kỹ năng viết email của sinh viên Việt Nam đúng là cực kỳ tồi tệ. Nhiều bạn viết thư xin việc không đầu, không đuôi, không chào, không tạm biệt, không rõ nội dung, không xuống dòng, không chấm câu, v.v. Hơn hết, đây là vấn đề thể hiện sự tôn trọng cá nhân. Đo dó, khi viết thư xin được nhập môn, bạn cần phải xây dựng ý niệm đầu tiên là tôn trọng người nhận đã. Đầu tiên là tiêu đề thư, ngắn gọn, súc tích, và làm rõ ý định của người viết thư. Chẳng hạn: “Prospective PhD student seeking to study Vietnam's natural disaster”. Nội dung thư đầu tiên cần ngắn gọn. Bạn đừng nghĩ đây là thư duy nhất hoặc như bức thư trăn trối cố nhét được bao nhiêu thông tin thì cố nhét. Thực tế, giáo sư (những ngừoi cực kỳ bận rộn – hãy lấy độ bận của bạn nhân lên 100 lần nhé) họ sẽ khiếp, không có thời gian mà đọc thư quá dài. Do đó, mở ra hoặc là “Oh my God, it’s fucking too long” rồi lướt luôn, hoặc “Okay, I will read it later” rồi quên lãng luôn cho đến vài ngàn năm sau.
Cho nên, mình chỉ cần:
• giới thiệu đề tài nghiên cứu của mình,
• nhấn mạnh vào sự tương đồng giữa mình và các research interests hay topics mà họ đang theo đuổi,
• rồi cuối cùng chốt hỏi một câu xem họ có quan tâm đến đề tài của mình không.
• Trong phần tái bút, mình cũng chèn thêm tài khoản researchgate.com hoặc academia.edu để họ cần thì vào xem.
Khi viết, nhớ dùng câu ngắn, rõ ý, nhó chấm câu, xuống dòng, bạn nhé!
Các bức thư sau, nếu họ đã xuôi, mình mới hỏi họ cho phép mình đặt tên họ vào hồ sơ xin nhập học (admission) và học bổng (scholarship).
Sáu, làm cho giáo sư hứng thú
Cái gì khiến bạn hứng thú khi người khác liên hệ với bạn? Đó là sự tôn trọng. Dân academic rất hứng thú nếu ai đó đọc tác phẩm của họ, trích dẫn họ, sử dụng làm nền tảng cho các nghiên cứu, hay chỉ ra được cái hay của các nghiên cứu đó. Đó là một phần quan trọng trong lá thư đầu tiên gửi giáo sư. Bạn cần chỉ ra:
• Vì sao bạn biết giáo sư?
• Vì sao bạn chọn giáo sư?
• Giáo sư có mối quan tâm nghiên cứu nào trùng với đề tài bạn đang theo đuổi?
• Vì sao, nếu giáo sư nhận hướng dẫn đề tài của bạn đang đề xuất sẽ giúp giáo sư phát triển thêm các nghiên cứu về lĩnh vực họ quan tâm?
Tóm lại, là phải chỉ ra được cái lợi. Muốn vậy bạn phải:
• Đọc hồ sơ giáo sư
• Đọc mối quan tâm nghiên cứu là gì
• Đọc xuất bản phẩm của họ, và chỉ ra nghiên cứu nào mình quan tâm, hoặc liên quan đề tài mình
• Đọc dự án nghiên cứu họ đang làm (thường có thời gian hoàn thành dự kiến) để cho thấy bạn có thể đóng góp vào dự án họ đang làm
• Đọc các đề tài của các PhD candidate mà giáo sư đang hướng dẫn, để chỉ ra điểm chung.
Bước này là bước hiểu người, sau khi đã biết ta. Bạn cần cho thấy bạn là người “tâm giao” với giáo sư. Để giáo sư phải thốt lên: Eureka, đây là người qua cần tìm bấy lâu nay!
Bảy, chọn thời điểm gửi thư
Bạn cứ tưởng tượng, thời điểm họ vửa mở máy trong ngày làm việc, thư của bạn đến. Không muốn click cũng không được vì tò mò. Thay vào đó, bạn gửi thởi điểm giữa sáng, lúc công việc bận rộn, hàng đống thư “unread emails” xếp hàng chờ gửi. Họ sẽ chọn thư quan trọng, có tiêu đề dự án để xử lý trước. Hay bạn cũng không muốn gửi thư lúc chiều tối, hoặc tối, lúc họ chuẩn bị ra về hoặc quây quần bên gia đình sau một ngày mệt mỏi, họ không có hơi sức đâu (và tâm trí đâu) mà mở email. Dù có mở cũng không trả lời ngay. Do đó, theo mình nên gửi vào buổi sáng, đúng giờ họ bắt đầu làm việc, xác suất họ thấy (thấy rồi sẽ mở, mở thấy thú vị sẽ đọc, đọc thấy có thể trả lời nhanh thì sẽ trả lời). Để làm được việc này, bạn không thể thức đến mấy giờ sáng để gửi qua Úc được. Để giải quyết, mình dùng Boomerang – một dịch vụ cho phép gửi email vào một thời gian nhất định trong tương lai. Mình thấy rất hiệu quả. Tất cả giáo sư mình gửi đều phản hồi (sớm hay muộn thôi).
Tám, chăm chỉ kết nối
Kiểu như các hoa hậu, người mẫu, ca sĩ trong giới showbiz, mình cũng cần chăm đi dự event. Events ở đây là các conferences, workshops trong và ngoài ngành. Thời điểm mình đang mơ hồ tìm kiếm thì có dự một event do Chính phủ Úc tổ chức ở Hà Nội. Ở đó mình có trao đổi với một chị người Úc rời đại sứ quán Úc về nước làm tiến sĩ. Mà đề tài khá giống mình đang làm. Ngay lập tức mình xin kết nối với nhóm nghiên cứu bên đó thì được ngay. Sau đó giáo sư chủ động gọi mình phỏng vấn qua Skype và qua đó mình được nhận. Đặc biệt là trong supervisory panel của mình có một leading scholar trong mảng environmental politics, và bác ý cũng đồng ý làm hướng dẫn hai cho mình vì thích đề tài của mình. Quả thực họ rất nhiệt tình ủng hộ mình trong quá trình nộp hồ sơ cho trường, thậm chí còn viết của thư support gửi cho trường và hứa cho thêm tiền để làm thực địa và đi dự conference nữa. Kinh nghiệm là cứ đi kết nối nhiều vào, mạnh dạn trình bày ý tưởng, và nắm bắt mọi cơ hội tới.
Tóm lại, cách liên lạc với giáo sư phải thể hiện mình tôn trọng thời giờ vàng ngọc của người ta, và qua đó cho họ thấy mình là người chuyên nghiệp. Bạn không thể là người chuyên nghiệp, nếu ngay cả việc viết email cũng lởm.
Như vậy đến đây đã xong một bước quan trọng là xin được giáo sư đồng ý hướng dẫn, việc tiếp theo là hoàn thành hồ sơ xin nhập học và học bổng.
P.S: Bài viết này dựa trên kiến thức mình học được từ thầy Vũ Hồ và tham khảo một số anh chị đi trước, chứ không phải của mình tất cả. Ngoài ra, khi viết mình có dùng lời lẽ vui nhộn chút, mong các bạn thông cảm.

***

Mời các bạn đón đọc chuỗi bài về kinh nghiệm ứng tuyển học bổng: 

Kỳ 1 - Tính mục đích 

Kỳ 1.1 -  Sense of purpose (English Version) 

Kỳ 2 - Thành phần cơ bản của học bổng PhD

Kỳ 3 - Chuẩn bị giấy tờ, tài liệu 

Kỳ 4 - Xin thư giới thiệu 

Kỳ 5 - Viết đề cương nghiên cứu 

Kỳ 6 - Chọn và liên lạc giáo sư hướng dẫn

Kỳ 7 -  Các lỗi logic cơ bản khi ứng tuyển học bổng

Kỳ 8 - Hỏi - Đáp kinh nghiệm đầu vào